رویداد پرتب و تاب کنکور، هر ساله فکر میلیون‌ها ایرانی نفر علاوه بر داوطلبان به خود مشغول می‌کند و خواه ناخواه زندگی داوطلبان و خانواده‌هایشان را به ویژه در ماه‌های آخر به حاشیه خود می‌کشد و دستخوش تحولاتی می‌کند.
صحبت از کنکور که می‌شود، همیشه یکی از بحث‌های داغ، استرس و نگرانی‌های ناشی از کنکور است که از یک سو داوطلبان و خانواده‌هایشان را درگیر خود کرده و از سویی بازار داغی برای مشاوران ایجاد می‌کند. کافی است جستجوی کوچک در اینترنت بکنید تا ببینید که چه تعداد مقاله و مطلب و ... درباره استرس کنکور و راه‌های کنترل آن نوشته شده است.

همه این استرس‌ها در طی سال‌ها به امری طبیعی تبدیل شده و هر کس به نحوی با آن کنار می‌آید؛ اما ایراد کار از آن‌جایی شروع می‌شود که اختلاف نظر بین مسئولان و عدم اتخاذ یک تصمیم واحد، هیزم به آتش استرس داوطلبان می‌ریزد و آن را شعله‌ورتر می‌کند. داوطلبانی که در حال گذراندن دوره دبیرستان خود هستند و نمی‌دانند که باید خود را برای کنکور آماده کنند یا امتحانات نهایی مدرسه.

مسیر پر پیچ و خم حذف کنکور و نحوه اجرای آن شاید برای این‌گونه افراد به همان سادگی که مسئولان از آن سخن می‌گویند، نباشد.

قانون اولیه حذف کنکور از سال 86 در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که بر اساس این قانون، کنکور باید در تمامی مقاطع تا سال اول برنامه پنجم توسعه حذف و سوابق تحصیلی جایگزین آن می‌شد، اما این قانون به گفته رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی مشکلاتی داشت که سبب شده بررسی‌های بیشتری روی آن انجام بگیرد و کلیات قانون جدیدی برای حذف کنکور در مجلس تصویب شود.

این در حالی بود که برخی از مسئولان آموزش و پرورش تاکید بر اجرای قانون حذف کنکور و به تعویق نیفتادن آن داشتند. در این میان اظهارنظرهای متفاوتی از سوی مسئولان آموزش و پرورش، سازمان سنجش، مجلس شورای اسلامی و دیگر نهادهای مرتبط با موضوع مطرح شد.

در این باره نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه قبل از توجه به کنکور، باید نظام هدایت تحصیلی دانش‌آموزان را ساماندهی کنیم، می‌گوید: در بحث کنکور دو نگاه متفاوت وجود دارد که یکی از آنها اصالت را به کنکور می‌دهد، به این معنا که این روش مناسب‌ترین و بهترین روش برای گزینش افراد برای صندلی‌های دانشگاه است و اگر این روند دارای اشکالاتی است، باید آن را رفع کرد؛ اما اصل و مهم‌ترین راه گزینش دانشجو باید از طریق کنکور باشد که برخی از کارشناسان سازمان سنجش و آموزش عالی مدعی این موضوع هستند.

وی می‌افزاید: از سوی دیگر نگاه دیگری نیز به کنکور وجود دارد که اصالت پذیرش در دانشگاه را به سوابق تحصیلی دانش‌آموزان می‌دهد و مدعی است اگر اشکالاتی وجود دارد باید آن‌ها را رفع کنیم، اما برای گزینش در دانشگاه‌ها باید سوابق تحصیلی دارای بیشترین امتیاز باشد که این دو نوع نگاه در سه دهه گذشته روبروی هم قرار گرفته‌اند.

وی با بیان اینکه به عنوان یک کارشناس آموزش و پرورش معتقدم آسیب‌های کنکور به روش فعلی بیش از محاسن آن است، می‌گوید: محاسن شیوه گزینش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی بیش از معایب آن است.

به گفته دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، آسیب‌های اقتصادی موضوع دیگری است که از آزمون سراسری نشات گرفته و در حال حاضر کنکور را به "صنعت کنکور" تبدیل کرده است و به تعبیر کارشناسان، "مافیای کنکور" در کشور شکل گرفته است.

وی می‌افزاید: مافیای کنکور با گردش مالی میلیاردی، فرآیند آموزش و پرورش را متاثر کرده است، چرا که به علت توان مالی بالا در همه جا مداخله و کیف دانش‌آموزان را سنگین و با استفاده از روش‌های آشکار و پنهان، کتاب‌های خود را وارد کیف دانش‌آموزان می‌کنند که همه این اتفاقات در سایه قدرت مالی رخ داده است.

نوید ادهم با اشاره به برخی از آسیب‌های کنکور، اظهار کرد: مشهودترین آسیب کنکور که مورد نقد کارشناسان آموزش و پرورش قرار گرفته است، استرس‌هایی است که به دانش‌آموزان و سلامت و امنیت روانی آن‌ها و به تبع به خانواده وارد می‌کند و موج این آسیب‌پذیری روانی و به هم ریختن بهداشت روانی دانش‌آموزان نه تنها در دوره پیش دانشگاهی و دبیرستان که در سال‌های اخیر متاسفانه به دوره راهنمایی و ابتدایی نیز کشیده شده است.

وی گفت: تعیین تکلیف سرنوشت تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان با یک امتحان چند ساعته و محدود که پیش از محتوا، سرعت و مهارت تست‌زنی بر آن حاکم است، هیچ توجیه علمی و کارشناسی ندارد.

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش افزود: ضمن آنکه آموزش و پرورش رقابت برای رشته‌های خاص دانشگاه‌ها را می‌پذیرد و معتقد است که باید برای آن فرمول‌هایی را پیدا کنیم، همانطور که در سایر کشورها روش‌های مختلفی برای رشته‌های پر رقابت دانشگاه‌ها پیدا کرده‌اند.

وی خاطر نشان کرد: نقدی که مدعیان کنکور مطرح می‌کنند، این است که آموزش و پرورش آمادگی ارائه سوابق تحصیلی را ندارد، این در حالیست که این آمادگی بارها از سوی وزیر آموزش و پرورش و معاونان مختلف وزارتخانه اعلام شده است. همچنین این مدعیان مطرح می‌کنند که سوابق تحصیلی، قدرت تفکیک و تمیز را ندارند، در حالی که روش‌های علمی و کارشناسی برای این موضوع وجود دارد که از نمرات موجود برای تفکیک دانش‌آموزان استفاده کنند.

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش ادامه داد: برخی از آمار و ارقامی که درباره نمرات برتر برخی از رشته‌ها اعلام می‌شود "اشتباه" است. به عنوان مثال عنوان می‌شود 15 هزار معدل 20 وجود دارد که متقاضی یک رشته هستند، در حالی که چنین نیست و در یک تحلیل به عدد 70 رسیدیم، نه 15 هزار. بنابراین همچنان که امروز رشته‌های دانشگاهی متناسب با سهمیه مناطق بومی اعمال می‌شوند، مدل‌های علمی برای سوابق تحصیلی نیز وجود دارد.